Sakkara, to właśnie tam powstała budowla, której kształt do dziś dnia jest niezmiennie kojarzony z Egiptem – pierwsza piramida schodkowa świata, zaprojektowana i wykonana przez Imhotepa, legendarnego architekta i lekarza, jako grobowiec dla faraona Neczericheta (znanego też jako Dżeser ‘Święty’). To w dużej mierze dzięki tej budowli Imhotep z czasem zyskał status bóstwa. Piramida była częścią ogromnego kompleksu grobowego otoczonego imponującym śnieżnobiałym murem o wysokości nawet 10,5 metra. Pod ziemią znajdowały się wykute w skale rozległe labirynty korytarzy i komór. Sarkofag władcy umieszczono bezpośrednio pod piramidą na głębokości blisko 30 metrów.
Kompleks grobowy, będący dla nas inspiracją przy tworzeniu wystawy „Magia starożytnego Egiptu, robił wielkie wrażenie zarówno w czasach jego powstania, jak i dziś. Na naszej wystawie tradycyjny układ galeryjny sal wystaw czasowych został zaaranżowany w prawdziwy labirynt komór i korytarzy. Zwiedzający, niczym archeolodzy, mogą po nim wędrować i odkrywać tajemnice dawnych czasów, czując podekscytywanie na myśl o tym, co przyniesie następny krok i co może pojawić się za kolejnym zakrętem. Wszystko po to, aby choć na chwilę przenieść się w czasy budowniczych piramid.
Dzięki wielomiesięcznym staraniom możemy zaprezentować Państwu zabytki egipskie liczące często tysiące lat, użyczone dzięki uprzejmości: Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Muzeum Archeologicznego w Krakowie, Muzeum Narodowego w Warszawie oraz Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego. To dzięki tym instytucjom Muzeum Narodowe w Lublinie zrealizowało wystawę „Magia starożytnego Egiptu”, podczas której można zapoznać się z wieloma ciekawymi artefaktami, z których część jest pokazywana po raz pierwszy. Celem kuratorów jest zaledwie muśnięcie wspaniałej cywilizacji starożytnego Egiptu – zarówno ogrom jej dokonań, jak i czas trwania stanowią bowiem zbyt duży materiał do zaprezentowania w salach muzealnych. Zamiarem twórców wystawy jest zaciekawienie zwiedzających poprzez stworzenie odpowiedniego klimatu – dzięki aranżacji ekspozycji, a przede wszystkim przez prezentowane zabytki. Nic nie zastąpi bowiem wyjątkowości przedmiotów wykonanych ludzką ręką przed tysiącami lat. Zwiedzanie ekspozycji ma zachęcić odwiedzających do tego, by zechcieli jeszcze bardziej poznać krainę faraonów, tak by magia Egiptu zawładnęła nimi bez reszty. Wystawa „Magia starożytnego Egiptu” – nawiązująca w swej konstrukcji do labiryntu – jest podzielona tematycznie na kilka sekcji obrazujących historię i życie codzienne starożytnego Egiptu oraz wierzenia dawnych Egipcjan, w tym ówczesne obrzędy pogrzebowe. Tablice z informacjami, typowe dla większości wystaw, zastąpiono opowieściami przedstawionymi za pomocą grafik ściennych, wzorowanych na płaskorzeźbach i malowidłach zdobiących dawne grobowce.
Nasza podróż rozpoczyna się od wejścia na kamienistą ścieżkę wijącą się przez piaski pustyni. Następnie oczom zwiedzającego ukazuje się przejście wyżłobione w skale, które przenosi go w gąszcz ścian i korytarzy składających się na właściwą część wystawy. Pierwszy z bloków tematycznych opowiada o czasie i przestrzeni przywoływanych na ekspozycji. Na grafice dołączonej do odpowiednio dobranych zabytków można prześledzić losy najważniejszych władców rządzących Egiptem. Krainę tę przedstawiono w postaci mapy – z zaznaczonymi na niej najważniejszymi ośrodkami. To w tej sekcji można dowiedzieć się, jak – najprawdopodobniej – budowano dawne grobowce, w tym piramidy, a także poznać sposoby ich wznoszenia, które do dziś są źródłem sporów naukowców. Zaprezentowano także metody wykonywania dekoracji w świątyniach i innych miejscach kultu. Dodatkowo zwiedzający zapoznają się z zabytkami egipskiego piśmiennictwa, zmieniającego się na przestrzeni dziejów. Egipt – według Herodota – był darem Nilu, co przybliża kolejna część wystawy. Rzeka ta dostarczała zarówno żyzną ziemię, która stwarzała odpowiednie warunki do uprawy roślin, jak również była głównym szlakiem transportowym, tak istotnym dla ówczesnych mieszkańców. Życie codzienne mieszkańców starożytnego Egiptu przybliża dalsza część ekspozycji. Są na niej prezentowane gliniane i alabastrowe naczynia, służące do przechowywania żywności i jej spożywania, a także prze – znaczone na pachnidła. Te liczące tysiące lat zabytki ukazano wraz z narzędziami wykorzystywanymi podczas polowań, w hodowli zwierząt i uprawie roślin. Poza tym zwiedzający mogą zobaczyć, jak Egipcjanie spędzali wolny czas i w jaki sposób się bawili. Wierzeniom została poświęcona największa część wystawy, co symbolicznie ma odzwierciedlać ich znaczenie w życiu starożytnych Egipcjan. Przedstawiono amulety wraz z formami służącymi do ich wykonywania. Zabytki te są swoistymi łącznikami między życiem na ziemi, a tym po śmierci. Grafiki w przystępny sposób prezentują wyjątkowe zwyczaje pogrzebowe: proces mumifikacji, orszak pogrzebowy oraz Sąd Ozyrysa, na którym ważyły się losy zmarłego. Kulminacyjną częścią ekspozycji jest sala, w której przed – stawiono komorę grobową z przykładami sarkofagów z różnych okresów istnienia państwa faraonów, wraz z – tak rozpropagowaną przez popkulturę – mumią. To właśnie ta sala, otoczona opieką przez uszebti (figurki służebne), obrazuje niebywały kunszt artystyczny starożytnych twórców. Zwiedzających żegnają lśniące fajansowe skarabeusze – im to w podzięce poświęcono epilog wystawy. Przejście przez długi korytarz wypełniony tymi artefaktami ma przy – nieść pomyślność oraz chronić przed nieszczęściem, by magia starożytnego Egiptu mogła nadal trwać.
„Magia starożytnego Egiptu”, Zamek Lubelski, 30 września 2022–5 marca 2023
Wystawa objęta patronatem honorowym Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
https://zamek-lublin.pl/wystawy-czasowe/mse/
