
Zastanawiałeś się kiedyś, skąd wiadomo, jak określa się grupę krwi lub skąd wiemy, jak mierzyć tętno. Kto wpadł na pomysł badania śladów krwi na miejscu przestępstwa i pracował nad wykrywaczem kłamstw. Kogo z polskich lekarzy nominowano do nagrody Nobla. Z tego artykułu dowiesz się o 5 sławnych polskich lekarzach, których nie znasz.
Lekarz królów – Józef Struś
Józef Struś nadworny lekarz królów Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta, dwukrotny burmistrz Poznania w latach 1557-1559, autor słynnej pracy na temat tętna. Pracował nad praktycznym zastosowaniem idei wykrywacza kłamstw.
Opisał zależności pomiędzy tętnem, pracą serca oraz przemianami metabolicznymi. Struś jest pierwszym naukowcem w dziejach medycyny europejskiej, który przedstawił tętno w formie diagramów. Wyróżnił podstawowe pięć typów tętna, ich znaczenie diagnostyczne oraz zaznaczył wpływ temperatury i stanu nerwowego na tętno.
Z wyników tych badań korzystał w swych pracach William Harvey, czyli osoba, która odkryła, że serce działa, jak pompa ssąco-tłocząca i powoduje nieustające krążenie krwi w naczyniach, z którymi tworzy układ zamknięty.
Józef Struś jest uznawany za najsławniejszego lekarza swych czasów, z którego porad korzystał król Hiszpanii i Portugalii Filip II oraz sułtan Sulejman I Wspaniały w czasie, gdy był z posłem polskim na dworze tureckim.
Zmarł na dżumę, którą zaraził się podczas niesienia pomocy ludności Poznania. Jego imię noszą: szpital miejski i ulica w Poznaniu, ulica w Warszawie oraz jedno z osiedli w Krakowie.
Ojciec chirurgii polskiej – Rafał Józef Czerwiakowski
Rafał Józef Czerwiakowski jest nazywany ojcem chirurgii polskiej, był nadwornym lekarzem ostatniego króla Polski Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Przez część życia był zakonnikiem, w związku z tym, że zajmował się ginekologią i położnictwem, oburzało to współczesnych, a papież zwolnił go ze ślubów zakonnych. Studiował medycynę w Rzymie, Paryżu i Berlinie. W czasie powstania kościuszkowskiego pełnił funkcję naczelnego chirurga wojsk polskich.
Gdy zamieszkał w Krakowie, rozpoczął nauczanie chirurgii, położnictwa i anatomii na poziomie uniwersyteckim, w pierwszym szpitalu klinicznym w Krakowie (Szpital Akademicki Św. Barbary).
Jako pierwszy prowadził w języku polskim wykłady z medycyny. Napisał pierwszy podręcznik chirurgii teoretycznej i praktycznej w języku polskim i był w Polsce organizatorem kształcenia chirurgów.
Był też wynalazcą kilku narzędzi chirurgicznych i wyciągu do leczenia złamań kości.
Grupy krwi – Ludwik Hirszfeld
Ludwik Hirszfeld w 1950 roku był nominowany do nagrody Nobla w dziedzinie medycyny za wyjaśnienie zagadki zjawiska konfliktu serologicznego między matką a płodem. Stworzył nową dziedzinę nauki – seroantropologie, która zajmuje się, na przykład częstością występowania grup krwi u przedstawicieli różnych grup etnicznych.
Odkrył prawa dziedziczenia grupy krwi, które zastosował do celów dochodzenia ojcostwa i wprowadził oznaczenie grup krwi jako 0, A, B i AB, przyjęte na całym świecie w 1928. Oznaczył również czynnik Rh i odkrył przyczynę konfliktu serologicznego, co uratowało życie wielu noworodkom. Zajmował się również transfuzjologią i opracował zasady przetaczania krwi.
Podczas pobytu na Bałkanach w czasie pierwszej wojny światowej odkrył pałeczkę duru rzekomego C (ostrej choroby zakaźnej).
3 nominacje do nagrody Nobla – Napoleon Nikodem Cybulski
Napoleon Nikodem Cybulski współodkrywca adrenaliny, jeden z twórców endokrynologii, współodkrywca prądów czynnościowych mózgu i pionier elektroencefalografii, czyli badania EEG mózgu. Trzy razy nominowany (1911, 1914 i 1918) do Nagrody Nobla. Popierał dopuszczenie kobiet do studiów medycznych. Zainicjował w Polsce badania nad hipnotyzmem.
Współuczestniczył w odkryciu hormonalnego oddziaływania rdzenia nadnerczy i wyizolowaniu adrenaliny. Jako jeden z pierwszych w 1890 otrzymał zapis EEG kory mózgowej. EEG – elektroencefalografia, wykonywana jest przy diagnozowaniu padaczki, śpiączce i urazach mózgu.
Wykrywanie śladów krwi – Ludwik Karol Teichmann
Ludwik Karol Teichmann w 1853 odkrył metodę otrzymywania i uwidaczniania pod mikroskopem kryształów heminy (zwanych kryształkami Teichmanna), stosowaną w kryminalistyce i medycynie sądowej do wykrywania śladów krwi.
Dzięki temu umożliwił ocenę plam pozostawionych na miejscu przestępstwa, czy są pochodzenia ludzkiego lub innego. Jego badania otworzyły drogę dla wszystkich późniejszych chemicznych badań nad hemoglobiną, czyli czerwonym barwnikiem krwi.
Co łączy 5 sławnych polskich lekarzy, których nie znasz?
Wszyscy wykazali się determinacją, otwartością umysłu oraz uważnością w obserwacji człowieka i otaczającego świata. Dużo podróżowali, kształcili się w uznanych uniwersytetach medycznych w Europie. W trudnych i wymagających czasach; wojny, pandemii i okupacji nieśli pomoc potrzebującym z narażeniem własnego życia.
Czy jest ich tylko pięciu?
Grupa polskich lekarzy, którzy przyczynili się do rozwoju medycyny i dokonali przełomowych odkryć, jest znacznie większa. Również współcześni lekarze dokonują rzeczy niezwykłych – m. in. przeprowadzając przeszczep całej twarzy lub przywracając połączenie w przerwanym rdzeniu kręgowym. Ich historie to temat na osobny artykuł.
Paweł Jędrzejewski, prowadzący Mój Znajomy Lekarz, konsultant ds. marketingu medycznego w Imagemed.