Wyobraźmy sobie, że Św. Mikołaj istnieje naprawdę i jak co roku, również w tegoroczną Wigilię Bożego Narodzenia obdaruje prezentami grzeczne dzieci. Prezenty pochodzą z Wielkiej Fabryki Zabawek mieszczącej się w odległej „niebiańskiej” krainie, w której elfy pracowicie przez cały rok wytwarzają piękne i misternie wykonane zabawki. Wyobraźmy sobie, że w tej krainie obowiązują polskie przepisy prawne i których Św. Mikołaj jest zobowiązany (brak dyspensy dla Świętego) przestrzegać. Czy wówczas Czar Magii pryśnie?
Czy Św. Mikołaj jest przedsiębiorcą?
Zgodnie z treścią przepisu art. 4 ustawy Prawo przedsiębiorców z dnia 6 marca 2018 roku, Św. Mikołaj nie jest przedsiębiorcą, gdyż jego działalność mimo, że ma charakter zorganizowany i ciągły, nie jest nastawiona na osiągnięcie zysku, a zatem nie ma obowiązku jej rejestracji.
Nie mniej jednak z pewnością organy kontroli skarbowej, co jakiś czas weryfikowałaby, czy aby na pewno działalność Św. Mikołaja ma jedynie charakter altruistyczny, a tak poza tym, to skąd w ogóle pochodzi jego źródło finansowania, które pozwala mu prowadzić doskonale prosperującą Wielką Fabrykę Zabawek i angażować do pracy zwinne elfy?
System pracy w ruchu ciągłym
Praca w Wielkiej Fabryce Zabawek wre przez cały rok bez przerwy, przez 7 dni w tygodniu i 24 godziny na dobę i nie może być wstrzymana ze względu na technologię produkcji. Z całą zatem pewnością obowiązuje w niej regulamin czasu pracy, który wprowadza system pracy w ruchu ciągłym. (art. 138 Kodeks pracy).
Sąd Najwyższy w wyroku z 29 września 1975r. (I PRN 23/75, OSNC 1976/6/144) stwierdził, że o tym, czy praca ma charakter pracy w „ruchu ciągłym”, nie decydują ani zakres wykorzystania mocy produkcyjnych zakładu pracy, ani możliwości produkcyjne pracownika, lecz okoliczność, czy wykonywanie pracy przez 24 godziny na dobę i 7 dni w tygodniu jest konieczne z punktu widzenia zabezpieczenia prawidłowego procesu produkcyjnego oraz prawidłowej działalności urządzeń produkcyjnych.
W systemie pracy ciągłej dopuszczalne jest przedłużenie czasu pracy do 43 godzin przeciętnie na tydzień w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 tygodni, a jednego dnia w niektórych tygodniach w tym okresie dobowy wymiar czasu pracy może być przedłużony do 12 godzin. Za każdą godzinę pracy powyżej 8 godzin na dobę w dniu wykonywania pracy w przedłużonym wymiarze czasu pracy (a więc za przedłużenie dniówki do 12 godzin) pracownikowi – Elfowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia w wysokości 100% wynagrodzenia. Trzeba podkreślić, że przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy może zastąpić tyko w jednym dniu w danym tygodniu pracy. Zasada ta jest realizowana poprzez wprowadzanie 3-zmianowego rozkładu czasu pracy.
Odzież robocza a odzież ochronna w fabryce
Św. Mikołaj powinien również mieć świadomość, że w jego Wielkiej Fabryce Zabawek część pracowników Elfów musi otrzymać od swojego pracodawcy odzież roboczą.
Ważne jest przy tym wyjaśnienie różnicy pomiędzy pojęciami: „odzież robocza”, a „odzież ochronna”, a które często są zamiennie stosowane w języku potocznym. „Odzież ochronna” oznacza odzież, która zakrywa lub zastępuje odzież osobistą i chroni pracownika przed zagrożeniami mechanicznymi, chemicznymi, termicznymi oraz przed czynnikami atmosferycznymi. Powinna chronić pracownika przed tymi czynnikami podczas wykonywania pracy.
Tymczasem „odzież robocza” przeznaczona jest do pracy, podczas której występuje mocne brudzenie substancjami nieszkodliwymi dla zdrowia, działają czynniki powodujące szybsze niszczenie odzieży lub produkt wymaga specjalnej czystości wykonania.
Kodeks Pracy art. 2377 § 1
Kodeks pracy reguluje przepisem art. 2377 § 1 jedynie obowiązek zapewnienia pracownikom odzieży i obuwia roboczego, spełniających wymogi Polskich Norm, jeżeli:
- odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu albo znacznemu zabrudzeniu
lub
- ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy.
Istotne są zatem warunki, w jakich odbywa się wykonywanie pracy, zaś przepisy nie wskazują konkretnych stanowisk czy rodzajów pracy, w których jest niezbędne używanie odzieży roboczej. Pracodawca w porozumieniu z pracownikami może określić stanowiska pracy w zakładzie, na których dozwolone jest używanie własnej odzieży i obuwia roboczego, spełniających wymogi bezpieczeństwa i higieny pracy.
Kodeks Pracy Art. 2377 § 3
Jednakże używanie własnej odzieży przez pracowników jest zabronione w dwóch wprost wskazanych w art. 2377 § 3 kodeksu pracy przypadkach:
- gdy wykonywanie prac powoduje intensywne brudzenie lub skażenie odzieży i obuwia roboczego środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi
oraz
- gdy wykonywana jest praca związana z bezpośrednią obsługą maszyn i urządzeń technicznych.
Przepisy BHP w Wielkiej Fabryce Zabawek
Chociaż praca w Wielkiej Fabryce Zabawek trwa nieprzerwanie cały rok, to w okresie zimowym Św. Mikołaj powinien zadbać o odpowiednią temperaturę w miejscu pracy.
Treść § 30 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy wskazuje jaka minimalna temperatura musi zostać zapewniona pracownikom w miejscu pracy. W biurach, przy lekkiej pracy fizycznej temperatura nie powinna być niższa niż 18 stopni Celsjusza. W halach produkcyjnych nie może spaść poniżej 14 stopni.
Jeśli Elfy pracują na otwartej przestrzeni., to wówczas, jeżeli temperatura spadnie poniżej 10 stopni Celsjusza (w okresie od listopada do marca), Św. Mikołaj jako pracodawca musi zapewnić odzież ochronną, posiłki regeneracyjne i ciepłe napoje, które powinny być dostępne w czasie całej zmiany roboczej.
Obowiązki Św. Mikołaja jako producenta
Św. Mikołaj projektując i wytwarzając zabawki, jak również oferując je pod własnym znakiem towarowym musi spełnić szereg wymogów i norm.
Przede wszystkim musi zadbać o to by zabawki przez niego wyprodukowane zostały wprowadzone do obrotu zgodnie z zasadniczymi wymaganiami bezpieczeństwa. Zabawki oraz substancje z których zostały wyprodukowane nie mogą stanowić zagrożenia dla zdrowia dzieci bądź innych użytkowników zabawki. Św. Mikołaj ma obowiązek postępowania zgodnie z przepisami dotyczącymi właściwości chemicznych, fizycznych, mechanicznych oraz elektrycznych zabawek, które wchodzi w zakres prowadzonego przez niego przedsiębiorstwa. Przepisy dotyczące radioaktywności oraz palności i higieny również są bardzo ważne.
Niezbędne jest także sporządzenie oraz przechowywanie przez Św. Mikołaja dokumentacji technicznej przez okres 10 lat (co najmniej) oraz przeprowadzenie oceny zgodności i bezpieczeństwa. Dokumentacja techniczna powinna zawierać wszelkie istotne informacje opisujące w jaki sposób producent zapewnił zgodność zabawek ze wszystkimi istotnymi wymaganiami jakie zostały wskazane w dyrektywie 2009/48/WE w sprawie bezpieczeństwa zabawek wdrożonej Rozporządzeniem Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 20 października 2016 r. w sprawie wymagań dla zabawek.
Dokumentacja techniczna powinna składać się z elementów, które wykazują, że zabawka spełnia niezbędne wymagania i przeszła wszelkie wymagane oceny Powinna również zostać sporządzona w języku urzędowym państwa członkowskiego UE.
Na stronie internetowej Komisji Europejskiej znaleźć można wzór deklaracji zgodności we wszystkich urzędowych językach państw członkowskich Unii Europejskiej. Załącznik IV dyrektywy w sprawie bezpieczeństwa zabawek zawiera listę wszystkich dokumentów, które tworzą dokumentację techniczną.
Strój Św. Mikołaja jako wzór przemysłowy?
Szkoda jedynie, że Św. Mikołaj zawczasu nie uzyskał prawa ochronnego na niewątpliwie wyróżniający jedynie Jego postać ubiór, a mogący być zakwalifikowany jako wzór przemysłowy w rozumieniu przepisu art. 102 ust. 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 roku Prawo własności przemysłowej (pwp).
Za wzór przemysłowy, ustawa ta definiuje nową i posiadającą indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadaną mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację.
Niestety, uznać za nowe można tylko takie rozwiązanie, które nie zostało wcześniej udostępnione publicznie przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie (art. 103 pwp), i tutaj też będzie miało znaczenie czy ewentualnie wzór został wcześniej ujawniony, (por. wyrok NSA z 19 grudnia 2012 r., II GSK 1818/11).
Pozostaje więc życzyć Św. Mikołajowi, aby pomimo restrykcyjnych wymogów prawnych, nie utracił dotychczasowej charyzmy i wciąż z roku na rok niósł niezastąpione chwile radości … nie tylko dla dzieci.
