Istnieje przekonanie, że skoro pracownik w treści umowy o pracę wyraził zgodę na potrącenie z jego wynagrodzenia należności na rzecz pracodawcy, to taka zgoda, udzielona dobrowolnie, stanowi skuteczne zabezpieczenie dla pracodawcy i narzędzie do egzekwowania swoich należności. Jednak czy na pewno zgoda pracownika na potrącenie z wynagrodzenia odszkodowania jest zawsze prawnie skuteczna?
W swojej praktyce zdarza mi się opiniować umowy o pracę, w których zamieszczone są przykładowe postanowienia:
„Pracodawca jest uprawniony do potrącenia z wynagrodzenia pracownika, kwoty wyrządzonej przez pracownika szkody w związku z uszkodzeniem, zniszczeniem lub zgubieniem udostępnionego mu wyposażenia oraz urządzeń do pracy”
lub
„Pracodawca ma prawo kwotę udzielonej pracownikowi pożyczki potrącać z przysługującego pracownikowi wynagrodzenia ratalnie w wysokości 3000,00 zł przez kolejne 4 miesiące”
lub
„z tytułu naruszenia przez pracownika w § 3 niniejszej umowy o pracę zakazu konkurencji, pracownik zapłaci kare umowną w wysokości 10.000,00 zł; Pracodawca zastrzega sobie prawo potracenia przedmiotowej kary z wynagrodzenia pracownika, aż do wyczerpania jej wysokości.”
I Tu Jest Pułapka, O Której Warto Wiedzieć Przedsiębiorco. Nie Zawsze Zgodna Pracownika Na Potrącenie Z Wynagrodzenia Odszkodowania Jest Prawnie Skuteczna
Zgodnie z treścią przepisu art. 87 kodeksu pacy (dalej k.p.) pracodawca może dokonywać (bez zgody pracownika) potrąceń z należnego pracownikowi wynagrodzenia za pracę, tylko odnośnie należności wyraźnie wymienionych w tym przepisie, czyli:
- alimentów,
- innych kwot egzekwowanych na podstawie tytułów wykonawczych,
- zaliczek udzielonych pracownikowi,
- kar pieniężnych nałożonych przez pracodawcę na pracownika.
Inne należności niż wyżej wymienione mogą być potrącane z wynagrodzenia pracownika tylko za jego zgodą wyrażoną na piśmie (tzw. potrącenie dobrowolne). Stanowi o tym wprost przepis art. 91 § 1 k.p.
Przepis ten jednak nie wspomina, że zgoda pracownika musi odnosić się do konkretnej, istniejącej wierzytelności, której wysokość została już określona.
To stanowisko ma charakter ugruntowany w orzecznictwie sądowym.
„Wyrażenie zgody przez pracownika na dokonanie potrąceń z jego wynagrodzenia bez świadomości wielkości długu i istnienia przesłanki odpowiedzialności jest nieważne.” wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 2004 roku sygn. akt I PK 529/03
„Zgoda pracownika na potrącenia nie może być zatem blankietowa, powinna dotyczyć już istniejącej wierzytelności” (wyrok Sądu Najwyższego z 5 maja 2004 r., I PK 529/03, Pr. Pracy 2004/10/35 i uchwała Sądu Najwyższego z 4 października 1994 r., I PZP 41/94, OSNP 1995/5/63).
Kiedy Zgoda Pracownika Na Potrącanie Z Wynagrodzenia Odszkodowania Jest Skuteczna?
Co więcej pracownik ma prawo nie wyrazić zgody na dobrowolne potrącenia wynagrodzenia, a ewentualna jego odmowa nie może stanowić przyczyny poniesienia przez pracownika negatywnych konsekwencji m.in. zwolnienia z pracy czy też obniżenia wynagrodzenia.
Warto również dodać, że zgoda pracownika na dobrowolne potrącenie wynagrodzenia za pracę jest skuteczna tylko do wysokości kwoty wolnej od potrąceń.
Odpowiada ona wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę (ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, a w przypadku pracowników niepełnoetatowych została ona zmniejszona proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy) w razie potrąceń należności na rzecz pracodawcy albo 80 % tego wynagrodzenia przy potrącaniu innych należności.
Sankcje dla pracodawcy, który w oparciu o treść takich zgód dokonuje potrąceń są dość dotkliwe.
Pracownik może skutecznie podważyć takie potrącenie na drodze sądowej uzasadniając, że pracodawca nie wypłacił mu należnej kwoty wynagrodzenia, dokonując bezpodstawnego potrącenia. Takie działanie stanowi zaś wykroczenie przeciwko prawom pracownika.
W takiej sytuacji pracownik może nie tylko dochodzić wypłaty potrąconej przez pracodawcę kwoty, ale również żądać odsetek. Po wykazaniu przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej pracodawcy, pracownikowi przysługuje również uprawnienie do żądania odszkodowania. Z kolei, pracodawca dodatkowo może zostać obciążony zapłatą kary grzywny nałożoną przez inspektora Państwowej Inspekcji Pracy.
Zgoda Pracownika Na Potrącenie Z Wynagrodzenia Odszkodowania – Podsumowanie
Podsumowując, aby oświadczenie pracownika w zakresie zgody na potrącenie było skuteczne, musi być złożone w chwili gdy znana jest wartość oraz podstawa należności na rzecz pracodawcy, a także w kwocie nie wyższej, niż zastrzegą przepisy prawne.
W praktyce w razie np. wyrządzenia przez pracownika szkody uzyskanie takiej zgody jest raczej nierealne. Pracodawca zobowiązany jest wypłacić pracownikowi wynagrodzenie, a sam przed sądem dochodzić przeciwko pracownikowi naprawienia szkody.
Inaczej przedstawia się sytuacja w przypadku, gdy z pracownikiem została zawarta umowa powierzenia mienia, ale to już zupełnie inna historia….na kolejny wpis.
