Witamina D obok witamin A,E,K należy do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. W organizmie ludzkim pełni wiele istotnych funkcji, a jej niedobór jest często równie szkodliwy co jej nadmiar. Można dostarczać ją z produktami żywnościowymi lub przez syntezę skórną. Należy jednak pamiętać, aby zapewnić sobie odpowiedni poziom witaminy D3 należy przebywać na słońcu co najmniej 15 minut w godzinach 10-15 w okresie od kwietnia do września. Należy natomiast wziąć pod uwagę niski poziom nasłonecznienia w tym okresie (w naszym kraju) oraz godziny, podczas których najczęściej znajdujemy się w pracy.
Prawidłowy poziom witaminy D w organizmie człowieka warunkuje prawidłową mineralizację kości, reguluje czynność wewnątrzwydzielniczą trzustki, nadnerczy, tarczycy i przysadki. Wpływa na funkcjonowanie wielu układów oraz reguluje odpowiedź immunologiczną. Optymalny poziom witaminy D (25(OH)D) w surowicy krwi mieści się w zakresie 30-50ng/ml. Zapewnia on nam prawidłową mineralizację kości, obniża ryzyko złamań, redukuje ryzyko wystąpienia raka prostaty, okrężnicy, jajników i piersi.
Witamina D3 a otyłość
W ostatnich latach niedobór witaminy D3 wiąże się z ryzykiem wystąpienia zespołu metabolicznego: insulinooporność, dyslipidemia, nadciśnienie, otyłość, często prowadzące do rozwoju cukrzycy typu 2 oraz zawału mięśnia sercowego. W surowicy osób otyłych obserwuje się obniżony poziom witaminy D3.
Witamina D3 a cukrzyca
Istnieją liczne badania naukowe, które donoszą, że utrzymanie właściwej homeostazy witaminy D i wapnia może mieć znaczenie w zapobieganiu insulinooporności i cukrzycy. Niedobór witaminy D3 zaburza funkcjonowanie komórek β wysp trzustkowych oraz wydzielanie insuliny, które sprzyja rozwojowi cukrzycy typu 2.
Witamina D3 a choroby nowotworowe
Badania epidemiologiczne wykazują, że witamina D3 działa antykancerogennie i może zmniejszać częstość występowania chorób nowotworowych u osób, u których jej poziom jest nie mniejszy niż 30ng/ml surowicy krwi. Na podstawie randomizowanych badań prognozuje się, że wzrost stężenia 25(OH)D3 we krwi do 40-60 ng/ml może zapobiec każdego roku wystąpieniu około 50 000 nowych przypadków raka.
Witamina D3 a PCOS (zespół policystycznych jajników)
W wielu badaniach wykazano, iż u kobiet z PCOS występuje niskie stężenie witaminy D3. Jej niedobór jest związany z dysregulacją metabolizmu wapnia, który wpływa na zahamowanie dojrzewania pęcherzyków jajnikowych u kobiet z PCOS, czego efektem są zaburzenia miesiączkowania oraz płodności.
Zmiana trybu życia, zanieczyszczenia atmosferyczne, stosowanie filtrów przeciwsłonecznych sprawia, że współczesny Europejczyk otrzymuje drobną część dawki promieniowania UV, w porównaniu do tej, której którą otrzymywali jego przodkowie. Niedobory witaminy D3 ciężko jest uzupełnić z dietą, dlatego zaleca się stosowanie doustnej suplementacji witaminy D3 nie tylko w ramach prewencji krzywicy i osteomalacji, ale również chorób autoimmunologicznych i nowotworów. W Polsce zaleca się suplementację witaminy D3 w dawce 400-2000 IU/ dobę w zależności od wieku oraz masy ciała.
Autor: Ewa Janusz
Dietetyk kliniczny
Ekspert EstroVita
Literatura:
Pludowski P, Holick MF, Grant WB, et al. Vitamin D supplementation guidelines. 2018; 175: 125-135
Choi HS, Kim KA, Lim CY, et al. Low serum vitamin D is associated with high risk of diabetes in Korean adults. J Nutr. 2011; 141(8): 1524-1528
Żukowska-Szczechowska E, Kiszka B. Niedobór witaminy D —rozpoznawanie i postępowanie w celu redukcji ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na cukrzycę. Forum Zaburzeń Metabolicznych. 2011; 2(2): 151–157
Selimoglu H, Duran C, Kiyicis, [et al.]. The effect of vitamin D replacement therapy on insulin resistance and androgens levels in women with polycystic ovary syndrome. J Endocrinol Invest. 2010, 33, 234-238
Beer TM, Myrthue A. Calcitriol in cancer treatment: from thelab to the clinic. Mol Cancer Ther 2004; 3.
