Spacerując po krakowskim Zabłociu, natknąć się można na wiele interesujących miejsc. Dawny teren przemysłowy obecnie nie przypomina tego z XIX wieku, a nawet tego sprzed dziesięciu lat. Gwar barów i restauracji, nowoczesne budynki mieszkalne, odremontowany dworzec Kraków Zabłocie. A w samym centrum tej dzielnicy toczy się życie artystyczne współczesnego Krakowa. Bo oprócz Krakowskich Szkół Artystycznych oraz Muzeum Fabryki Schindlera, po sąsiedzku odwiedzić można Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK, do czego gorąco zachęcamy.
Pamięć i tożsamość
Działające od dekady, w tym roku obchodzi swój jubileusz. I podobnie jak Zabłocie – zmienia się wraz z nim. Jego położenie jest nie bez znaczenia, bo lokalność i rodzimość jest dla Muzeum bardzo ważna:
Sąsiedztwo dawnej fabryki, do której Oskar Schindler w czasie drugiej wojny światowej przewiózł ponad 1100 osób, a dzięki swojej „liście” ocalił im życie, ma ogromny wpływ na tożsamość MOCAK-u. To właśnie historia, a przede wszystkim historia II wojny światowej jest jednym z filarów w DNA naszego miejsca – mówi Kamila Biedrońska, specjalistka ds. PR i promocji MOCAK-u.
Niejednego miłośnika sztuki współczesnej taka informacja może zaskoczyć. Bo jak połączyć przeszłość i sztukę współczesną?
Temat Zagłady stanowi ważny punkt programu MOCAK-u. Lokalizacja Muzeum w dawnych halach fabryki Oskara Schindlera, bezpośrednia bliskość byłego krakowskiego getta oraz obozu w Płaszowie i – względna – Auschwitz sprawiają, że okolica jest silnie naznaczona przez historię. Dlatego Muzeum konsekwentnie stara się nadać temu kontekstowi aktualny wymiar poprzez swój program – projekty wystawiennicze, wydawnicze, filmowe oraz prezentację prac z Kolekcji odnoszących się do tej tematyki. – mówi Delfina Jałowik kierowniczka Działu Sztuki i kuratorka MOCAK-u.
Krakowskie korzenie Muzeum odnaleźć można też w cyklu prezentującym rodzimych twórców, którzy równocześnie realizowali się w mediach opartych na słowie i obrazie. Związany z krakowskimi artystami jest również cykl „Generacje artystów krakowskich”, czyli wystawy prezentujące twórców związanych z Krakowem. Dotychczas Muzeum zaprezentowało generacje 1950–1969, 1970–1979 i 1980–1990. W 2022 roku planuje przedstawić twórczość artystów związanych z II Grupą Krakowską.
Zapożyczenia i (re)interpretacje
Historyczne odniesienia znajdziemy na wystawie „Sztuka karmi sztukę”. To jedna z wystaw jubileuszowych obecnie prezentowanych w Muzeum. Artyści, czerpiąc ze sztuki dawnej i z dorobku twórców sobie współczesnych, wybrali dzieła nośne znaczeniowo i weszli z nimi w krytyczny lub afirmujący, a czasem humorystyczny dialog. Prace prezentowane na wystawie najczęściej bazują na malarstwie i rzeźbie, ale również na literaturze i filmie, a twórcy stworzyli własne warianty arcydzieł.
Umożliwia to nam, odbiorcom wgląd w określone momenty historii sztuki. Dzięki kreatywnemu korzystaniu z dzieł innych artystów – sztuka staje się pretekstem do refleksji na temat dziedzictwa kulturowego oraz swojej roli jako narzędzia interpretacji i zrozumienia zjawisk kulturowych i społecznych.
Może być też początkiem dyskusji. Bo o kondycji sztuki współczesnej mówi się wiele, zwłaszcza o tym, że jest trudna w odbiorze, a na pytanie „co autor miał na myśli” ciężko znaleźć odpowiedź.
Czasami warto podejść do sztuki z poziomu emocji i intuicji, bardziej niż analizować perspektywę autora, skupić się na tym, jakie uczucie to dzieło w nas wywołuje, jaka jest nasza reakcja na nie. Lęk, fascynacja, niechęć? Zwrócenie uwagi na to, co czujemy, obcując z dziełem sztuki współczesnej, może być punktem wyjścia do dalszych refleksji. Na przykład, dlaczego się tak czujemy i jaki to ma związek z naszym systemem wartości, z naszym postrzeganiem? – podpowiada Kamila Biedrońska.
Sztuka jest dla wszystkich
Jeśli jednak chcemy zgłębić wiedzę na temat kontekstu towarzyszącego wystawie, Muzeum wychodzi nam naprzeciw. Jego misją jest przede wszystkim wyjaśnianie sensu sztuki poprzez wskazanie jej wartości etyczno-poznawczych i powiązań z codziennością. To dlatego każdej wystawie towarzyszy wprowadzenie szerzej perspektywy, wyjaśnienie sensu i nadanie znaczenia (m.in. poprzez oprowadzania, publikacje, spotkania, warsztaty edukacyjne).
Wychodzimy naprzeciw naszym odbiorcom, a nasze działania kierujemy do różnych grup. Na przykład wychodzimy ze sztuką współczesną do mieszkańców mniejszych miast. Nasze mobilne muzeum to przerobiony na salę wystawową autobus, który podróżując po całej Polsce, przybliża sztukę tym, którzy MOCAK-u odwiedzić nie mogą. Takim podróżom zawsze towarzyszą zorganizowane aktywności, na przykład warsztaty, ale też strefa chillout z leżakami. Poprzez naszą działalność, staramy się upowszechnić ideę społeczeństwa otwartego na sztukę, w którym każdy, bez względu na wiek czy status społeczny, może wziąć udział w rozmowie na jej temat. – mówi Kamila Biedrońska.
Dla Muzeum ważne jest również, by docierać do osób ze szczególnymi potrzebami. W MOCAK-u istnieje możliwość organizacji grupowego lub indywidualnego zwiedzania Muzeum z przewodnikiem dla osób niewidomych i słabowidzących.
W sierpniu MOCAK zaprasza m.in. na:
- kino letnie (każdy piątek o 21:00 w podcieniach Muzeum),
- w każdą niedzielę o godzinie 12 na zwiedzanie wystaw w różnych językach
z przewodnikiem, - w wybrane soboty na wakacyjne warsztaty dla dzieci i młodzieży.
Szczegółowe informacje na temat wydarzeń dostępne są na stronie MOCAK-u.
Muzeum przyszłości
Ważnym aspektem programu Muzeum jest prezentacja interdyscyplinarnych postaw twórczych – to cykl wystaw, w których MOCAK pokazuje wybitnych poetów, prozaików i myślicieli w innych rolach twórczych – jako malarzy, rysowników, twórców kolaży czy fotografów. Dotychczas odbyły się wystawy między innymi Wisławy Szymborskiej, Zbigniewa Herberta, czy Herty Müller. W planach MOCAK-u jest przedstawienie postaci Janiny Turek i Brunona Schulza.
Innym projektem, którego ważnym aspektem jest przekraczanie twórczych granic jest wystawa „Artysta jest obecny”. Twórcy testują możliwości i ograniczenia własnego ciała, niejednokrotnie łącząc je z eksperymentami medialnymi. Intencją jest nie tylko wspomniana wyżej refleksja – czasami to bunt przeciwko normom społecznym czy polityce.
Jednym z organizowanych przez Muzeum projektów będzie „Niebo nad Krakowem. LGBT mówi”. To dronowy pokaz na Rynku Głównym Krzysztofa Wodiczko oraz towarzysząca mu publikacja o tym samym tytule. Nad Rynkiem Głównym przelecą drony z niedużymi ekranami, na których zostaną wyświetlone oczy osób ze społeczności LGBT wypowiadających się na temat wykluczenia i agresji, z jaką się spotkały w naszym społeczeństwie. Projekt najprawdopodobniej odbędzie się we wrześniu.
Wychodzimy ze sztuką na ulice. Oprócz doświadczania jej w przestrzeni muzealnej mieszczącej się w industrialnych wnętrzach, mamy możliwość uczestnictwa w warsztatach, lekcjach muzealnych i zajęciach edukacyjnych dla dzieci i dorosłych. Latem na naszym dziedzińcu urządzamy tematycznie dopasowane do wystaw pokazy filmowe. Tegoroczna edycja poświęcona jest tematyce związanej ze społecznością LGBT+. – mówi Kamila Biedrońska.
W MOCAK-u obejrzymy prace nie tylko polskich artystów. „Cywilizacja w sztuce” to międzynarodowe wystawy, które poruszają zagadnienia ważne dla współczesnego społeczeństwa. W 2019 roku w ramach cyklu można było zobaczyć wystawę „Natura w sztuce”, która została przyjęta bardzo ciepło i zainteresowała wielu odwiedzających. W 2022 roku tematem przewodnim będzie „Polityka w sztuce”.
MOCAK to instytucja kultury, bo słowo muzeum to zdecydowanie za mało. Podczas wizyty nie tylko będziemy obcować ze sztuką, ale również poszerzymy swoją wiedzę na temat aktualnie otaczającej nas rzeczywistości i perspektywę na współczesne problemy społeczne. Poznamy sylwetki twórców i ich rolę w dzisiejszym świecie. Po wizycie możemy usiąść w MOCAK Café, napić się kawy i wymienić spostrzeżeniami i wrażeniami na temat obejrzanych wystaw. W ciągu roku możemy wziąć udział w licznych warsztatach i wydarzeniach towarzyszących wystawom, a letnimi wieczorami czekają na nas projekcje filmowe. A wszystko to w jednym miejscu, na krakowskim Zabłociu, gdzie koniecznie warto zajrzeć podczas wizyty w Mieście Królów. Do zobaczenia w MOCAK-u!
W tym momencie MOCAK zaprasza na wystawy:
- Artysta jest obecny
- Sztuka karmi sztukę
- Symbole życia po śmierci. Rzeźba komemoratywna Krzysztofa M. Bednarskiego
- Muzyka jako zapis. Muzyka jako eksperyment
- Architektura jako symbol, tekst i tło
- Jadwiga Sawicka Okładka obca książce. Interwencja w bibliotece
- Dialog z przestrzenią (Kolekcja MOCAK-u)
- Współczesne modele realizmu (Kolekcja MOCAK-u)
- Stanisław Dróżdż Pojęciokształty
- Krystian Lupa Live Factory: Warhol by Lupa (Kolekcja MOCAK-u)
- Biblioteka Mieczysława Porębskiego
Ponadto, MOCAK znajdziecie w sieci:
- www.mocak.pl
- www.instagram.com/mocak_krakow/
- www.facebook.com/mocakkrakow
- www.youtube.com/user/MOCAKkrakow
- www.twitter.com/MOCAK_Krakow
- www.tiktok.com/@mocak_krakow
